Maar wat is Reflexintegratie dan?
Reflexintegratie is langzaamaan steeds bekender aan het worden in Nederland en daar ben ik ontzettend blij mee! Ik heb namelijk óók ontdekt dat het dé start is van hulpverlening bij leer- en/of gedragsmoeilijkheden.
Reflexintegratie is niet gemakkelijk in een paar zinnen uit te leggen,
maar ik ga toch een poging wagen!
Reflexen zijn automatische en onbewuste bewegingen die ons lichaam maakt in reactie op een prikkel (zien, horen, ruiken, voelen, proeven). Reflexen hebben áltijd voorrang, omdat ze essentieel zijn voor onze bescherming. Bekende reflexen die ons hele leven actief blijven, zijn bijvoorbeeld het knipperen met de ogen als iets te dichtbij komt, niezen, geeuwen, krabben, slikken en ademhalen. Ook het aanspannen van je spieren in je lijf wanneer je opeens een harde knal hoort doe je vanuit een reflex.
Er zijn veel verschillende soorten reflexen, elk met een specifieke functie, maar ze hebben allemaal als hoofddoel te ‘beschermen en overleven’.
Reflexintegratie houdt zich bezig met actieve (= niet-geïntegreerde) primitieve reflexen.
Primitieve reflexen (ook wel primaire, neonatale of baby reflexen genoemd) ontstaan als allereerste reflexen in het lijf. Ze beginnen al in de baarmoeder, vanaf de vijfde week van de zwangerschap. Deze reflexen ontwikkelen zich in een vaste volgorde en helpen bij de groei en ontwikkeling van de hersenen en het centrale zenuwstelsel. Ze zijn van cruciaal belang voor het overleven van de baby, vooral tijdens de geboorte en in de eerste levensjaren.
Deze primitieve reflexen zorgen voor verbindingen tussen verschillende hersengebieden die later belangrijk worden voor leren, gedrag, communicatie, relaties en emotioneel welzijn. Zodra een reflex zijn functie heeft vervuld en zijn hoogtepunt heeft bereikt, integreert het in het centrale zenuwstelsel. Sommige van deze reflexen ontwikkelen zich tot levenslange reflexen, terwijl andere “slapend” blijven in de hersenstam zonder verdere functie.
Het proces van ontstaan, ontwikkelen, een hoogtepunt bereiken en integreren van reflexen is cruciaal voor een gezonde en veilige ontwikkeling. Dit proces kan echter verstoord raken door verschillende factoren.
Verstoring van het reflexintegratieproces kan ontstaan door verschillende oorzaken, zoals:
⦁ Tijdens de zwangerschap: roken, gebruik van medicatie, drugs en alcohol, stress bij de moeder, life-events (tijdelijke emotionele onbalans)
⦁ Tijdens de bevalling: stuitligging, geboortetrauma, keizersnede of andere complicaties
⦁ In de babytijd: gebrek aan goede beweging (zoals lange tijd geplaatst worden in babycapsules, maxicosi, Bumbo-stoel, loopstoeltjes e.d of veel beeldschermtijd), gevoeligheden in de voeding en andere stressoren tijdens de eerste 2 jaren ná de geboorte
Wanneer één of meerdere reflexen een verstoring in het reflexintegratieproces hebben meegemaakt, kan dit, soms grote, gevolgen hebben op de leer- en gedragsontwikkeling van een kind. Daarnaast kunnen eerder geïntegreerde reflexen op latere leeftijd weer actief worden door trauma, harde val of klap op het hoofd, hersenletsel, dementie of een beroerte. In zulke gevallen moeten deze reflexen opnieuw geïntegreerd worden in het zenuwstelsel.
Integratie van de primitieve reflexen is dus belangrijk omdat:
⦁ Primitieve reflexen vormen de basis van ons centrale zenuwstelsel en daarmee ons vermogen om te bewegen en op een gezonde manier te kunnen reageren op situaties.
Primitieve reflexen komen vanuit de hersenstam, hét gebied van de hersenen wat verantwoordelijk is voor overleving en van waaruit we functioneren bij stress (primair gedrag). Dit gebied van de hersenen kan niet nadenken en is alleen gericht op overleven.
⦁ Naarmate we ouder worden, activeren onze nog actieve primitieve reflexen de vecht/vluchtreactie zeer regelmatig, zelfs als er geen ‘logische’ reden is voor stress. Het gestreste/primaire gedrag wat we dan laten zien, wordt door deze herhaling ons reactiepatroon (ook wel coping mechanisme genoemd).
⦁ De ontwikkeling van gerichte bewegingen komt voort uit primitieve reflexen. Wanneer deze reflexen niet geïntegreerd zijn, zullen er uitdagingen blijven met coördinatie. Dit kan leiden tot o.a. lees- en schrijfproblemen, taal- en spraakvertragingen, desorganisatie, friemelen, concentratieproblemen, slechte blaas controle, ademhalingsmoeilijkheden, huidproblemen en het hebben van een oncontroleerbare zoetekauw.
Met een reflexintegratie behandeltraject worden de nog actieve primitieve reflexen door ritmische bewegingen opnieuw gestimuleerd om het proces van ‘ontstaan-ontwikkelen-hoogtepunt-integreren’ op de juiste manier af te ronden en op te slaan in het centrale zenuwstelsel. Deze ritmische bewegingen zijn gebaseerd op de bewegingen die baby’s van nature maken. Bewegen legt namelijk de basis voor de groei van neurale netwerkpaden en myelinisatie in de hersenen.
Een behandeltraject zal per actieve primitieve reflex minimaal 3 maanden duren, omdat het integreren in het centrale zenuwstelsel die tijd simpelweg nodig heeft. Soms kunnen meerdere reflexen tegelijk behandeld worden.
In Nederland zijn er meerdere methoden voor reflexintegratie beschikbaar. Ik ben opgeleid in de volgende methodieken:
⦁ RMTI (Rhythmic Movement Training International)
⦁ MNRI (Masgutova Neuro-Sensory-Motor and Reflex Integration Methode®)
Daarnaast blijf ik vervolg- en herhalingstrainingen volgen om mijn kennis en vaardigheden op dit gebied te verdiepen.